1.2 Per cápsŭlam

Här följer nu några latinska uttryck som du inte sällan möter i svenskan samt några enkla satser (adjektiv och genitiver står oftast efter sitt huvudord):   

Ad notam. Currícŭlum vitae. Oláus Petri. Advocātus diábŏli. Post scriptum (P.S.). Imperium Romānum. Tér­mĭnus téchnĭcus. Persōna grata. Aqua vitae. Frac­tūra clavícŭlae. Crocus vernus. Licentia poétĭca. Nova Scotia. Alea iacta est. Fortūna semper rotam suam versat. Fama volat. Pecúnia avaritiam non sanat. Livia puella Romāna est. Mar­cus puer Romānus est. Per ianuam intro. Peristylium magnífĭcum est. Áccĭpe ánŭlum.

Fortsätt läsa ”1.2 Per cápsŭlam”

1.8 Romerska provinser

Marcus et Sextus et Livia ad scholam própĕrant. Per portam intrant. Magister in schola docet. Magister nunc discípŭlis tábŭlam geográphĭcam monstrat. In tábŭla Romam et provincias Romānas vident. Pópŭlus Romānus multas provincias habet. Inter notas provin­­cias Romā­nas sunt Britannia, Gallia, Hispania, Graecia, Macedonia. Lingua pópŭli Románi est lingua Latīna. Britannia est provincia parva. Hispania et Gallia sunt provinciae magnae. Graecia non est ínsŭla. Italia est paenínsŭla. Italia figūram cálĭgae habet. Estne Hispania paenín­sŭla? Est.

Fortsätt läsa ”1.8 Romerska provinser”

1.9 En skolepisod

In schola púĕri et puellae etiam scríbĕre discunt. In tábŭlis suis sententias scribunt, quas magister e libro récĭtat. Ita scríbĕre discunt. Magister toga vestītus est. Verbis benignis púĕros et puellas laudat, cum recte scribunt. Magister discípŭlis hodie dicit: ‘Date mihi tábŭlas vestras!’ Púĕri et puellae magistro tábŭlas dant. Magister tábŭlas sumit et líttĕras áspĭcit. Líttĕrae Liviae et Marci pulchrae sunt. Líttĕrae Sexti foedae sunt nec aeque magnae: aliae nimis parvae, aliae nimis magnae sunt. Magister discípŭlis tábŭlas reddit, primum Liviae et Marco, deinde Sexto. Dicit: ‘Pulchre scríbĭtis, Livia et Marce! At líttĕras tuas, Sexte, légĕre nullo modo possum! Non bene scribis!’

Fortsätt läsa ”1.9 En skolepisod”

2.1.1 En berömd romares arbetsdag (del I)

Gaius Plinius Secundus, avuncŭlus meus, vir occupātus erat. Multa officia publĭca praestābat et multos libros doctos scribēbat. Nota est Plinii ’Naturālis Historia’, quae tam varia est ut ipsa natūra. Numquam fatigātus erat. Mane laborāre incipiēbat; ante lucem ibat ad Vespasiānum. Domum reversus studēbat. Post cibum minĭmum in locum aprīcum ibat. Libri legebantur, annotābat et excerpēbat. Post solem plerumque lavabātur. Deinde gustābat et dormiēbat minĭmum.

Fortsätt läsa ”2.1.1 En berömd romares arbetsdag (del I)”

2.1.2 En berömd romares arbetsdag (del II)

Mox rursus studēbat, dum cena apparabātur. Inter cenam liber legebātur. Dum lavabātur, nihil studēre potĕrat, sed dum tergebātur, audiēbat alĭquid aut dictābat. Cum abībat, notarium secum habēbat, qui cuncta annotābat, quae avuncŭlus meus dictābat. Nam semper laborāre putābat necesse esse. (Efter Plinius, Epistulae III:5)

Fortsätt läsa ”2.1.2 En berömd romares arbetsdag (del II)”

2.3 Ur en senantik lärobok: En skoldag

Om metoderna för nybörjar­under­visning under senantiken kan följande stycke ge en föreställ­ning. Det är sammanställt ur en senantik läsebok med parallell grekisk och latinsk text för användning i både det ena och det andra språket.
Vigilāvi de somno. Deposŭi albam paenŭlam. Accēpi tunĭcam. Processi de cubicŭlo cum  paedagōgo. Parentes salutāvi et basiāvi et sic descendi de domo. Abĭi in scholam, dixi: ’Ave magister!’ Magister resalu­tāvit: ’Avēte disci­pŭli!’ Ego dictātum excēpi, pertransĭi commentaria, interrogātus respondi, declināvi. Post haec magister nos dimīsit ad prandium. Dimissus vēni domum. Accēpi inter alia olīvas et caseum. Bibi aquam frigĭdam. Post prandium redĭi in scholam.
Bild

Fortsätt läsa ”2.3 Ur en senantik lärobok: En skoldag”

2.4 Om staden Troja och Aeneas

Homērus, poēta Graecus, de Troia oppĭdo et de bello Troiāno multum narrāvit. Inter Eurō­pam et Asĭam Hellespontus est. Non procul ab ora maritĭma Troia sita est. Ibi Priămus regnāvit. Diu locus oppĭdi ignōtus erat, sed primus Henrīcus Schliemann nobis locum demonstrāvit. Schliemann enim in Asĭam properāvit et indāgāre coepit ruīnas Troiae oppĭdi. Multa et certa indicia ibi indāgāvit et pleríque viri docti non dubita­vērunt veram Troiam indagātam esse. Schliemann thesaurum quoque Priami investigāvit.
Vergilius, poeta Romanus, de fuga Aenēae Troiāni scrip­­sit. Fama erat Aenēan post Troiae excidium cum Iulo filio in Africam, deinde in Italiam navigavisse et in Latio Latīnos superavisse. Roma a Ro­mu­­lo condĭta esse dicitur.

Fortsätt läsa ”2.4 Om staden Troja och Aeneas”

2.5 Cave canem!

Variatio delectat. Repetitio est mater studiōrum. Consue­tūdo est altĕra natūra. Ars est celāre artem. Tempus fugit. Iuris candidātus. Magnum opus. Universĭtas Regia Upsa­liensis. Rector magni­fĭcus. Professor emerĭtus. Pro­fessor emerĭta. Doctor honōris causa. Unus sed leo. Pia fraus. Eloquentia corpŏris.

Fortsätt läsa ”2.5 Cave canem!”

2.8 Vargen och lammet

Quondam lupus et agnus ad eundem rivum venērunt. Superĭus lupus stabat, agnus inferĭus. Lupus imprŏbus, causam iurgii quaerens, dixit: ‘Cur aquam turbulentam facis mihi bibenti?’ Agnus verbis lupi perterrĭtus respon­­­­dit: ‘Quomŏdo possum, lupe, id facĕre? Aqua enim a te ad me fluit.’ Lupus veris verbis agni repulsus dixit: ‘At tu ante   sex menses mihi male dixisti.’ Agnus timōre tremens respondit: ‘Sed tum nondum natus eram.’ Lupus   irātus   dixit: ‘Pater certe tuus mihi maledixit’. Et ita correptum agnum misĕrum lacerāvit.

Fortsätt läsa ”2.8 Vargen och lammet”

2.10 Primus inter pares

Naturalia non sunt turpia. Vetĕres narrant. Omnia mea mecum porto (filosofen Bias). Bellum omnium contra omnes. Fortes fortūna adiŭvat. Amor vincit omnia (Vergilius). Non omnia possŭmus omnes. Stimulantia. Antecedentia. Omnĭbus. Littĕris et artĭbus. E plurĭbus unum. Sol omnĭbus nunc lucet.

Fortsätt läsa ”2.10 Primus inter pares”

3.3.1 Bayeuxtapeten: Slaget vid Hastings 1066 (del I)

Kung Edward sänder sin svåger, jarl Harald, som sändebud till Normandie.
Ubi Harold dux Anglorum et sui milites equitant* ad Bosham/ Hic Harold mare navigavit*et velis vento plenis venit in terram Widonis comitis. Hic appre­hen­dit Wido Haroldum et duxit eum ad Belrem et ibi eum tenuit. Ubi Harold et Wido parabolant/ Hic venit nuntius ad Wilgelmum ducem/ Ubi nuntii Wil­lelmi ducis venerunt ad Widonem/ Hic Wido adduxit Ha­roldum ad Wilgel­mum, Norman­norum ducem. Hic dux Wilgelm cum Haroldo venit ad palatium suum.
Till bildsidan! (Länken öppnas i nytt fönster.)

Fortsätt läsa ”3.3.1 Bayeuxtapeten: Slaget vid Hastings 1066 (del I)”

3.3.2 Bayeuxtapeten: Slaget vid Hastings 1066 (del II)

Wilhelm tar med Harald på ett krigståg mot grannen greve Conan, kanske för att imponera. Harald återvänder till England. Edwards död. Haralds kröning.
Hic Willem dux et exercitus eius venerunt ad montem Michaelis/ et hic transierunt flumen Cosnonis/ Hic Harold dux trahebat eos de are­na/ et vene­runt ad Dol   et   Conan   fuga vertit/ Hic milites Wilelmi ducis pugnant contra Dinantes et Cunan claves porrexit/ Hic Willelm dedit arma Haroldo/ Hic Willelm venit ad Bagias/ Ubi Harold sacramentum   fecit Willelmo duci/ Hic Harold dux reversus est ad Anglicam terram et venit ad Edwardum regem/ Hic Edwardus rex in lec­to alloquitur fideles/ et hic defunctus est/ Hic porta­tur corpus Edwardi regis ad ecclesiam s(an)c­(t)i Petri apostoli/ Hic dederunt Haroldo coronam regis/ Hic residet Harold, rex Ang­lo­rum/ Isti mirant stellam/
Till bildsidan! (Länken öppnas i nytt fönster.)

Fortsätt läsa ”3.3.2 Bayeuxtapeten: Slaget vid Hastings 1066 (del II)”

3.3.3 Bayeuxtapeten: Slaget vid Hastings 1066 (del III)

Vilhelm bygger en flotta och seglar till England för att med vapenmakt hävda sitt anspråk på Englands krona gentemot Harald. Ett läger befästs vid Hastings.
Hic navis Anglica venit in terram Willelmi ducis/   Hic Willelm dux iussit naves edificare/ Hic trahunt naves ad mare/ Isti portant armas ad naves et hic trahunt carrum cum vino et armis/ Hic Willelm dux in magno navigio mare transivit et venit ad Pevenesae/ Hic exeunt caballi de navibus/ Et hic milites festinaverunt Hestingam ut cibum raperentur/ Hic coquitur caro et hic mi­nistraverunt ministri/ Hic fecerunt prandium/ et hic episcopus cibum et potum benedicit/ Iste iussit ut foderetur castellum at Hestengam/ Hic nuntia­tum est Willelmo de Haroldo/ Hic domus incendi­tur/ Hic milites exierunt de Hestenga et vene­runt ad prelium contra Haroldum regem/

Till bildsidan! (Länken öppnas i nytt fönster.)

Fortsätt läsa ”3.3.3 Bayeuxtapeten: Slaget vid Hastings 1066 (del III)”

3.3.4 Bayeuxtapeten: Slaget vid Hastings 1066 (del IV)

Slaget vid Hastings
Hic Willelm dux interrogat Vital, si vidisset Haroldi   exércitum/ Iste nuntiat Haroldum regem de exercitu Willel­mi ducis/ Hic Willelm dux alloquitur suis militibus, ut prepararent se viriliter et sapienter ad prelium contra anglorum exercitum/ Hic cecidérunt Lewine et Gyrd, fratres Haroldi regis/ hic cecidérunt simul Angli et Franci in prelio/ Hic Odo episcopus báculum tenens confortat pueros/ Hic est Willelm dux/ Hic Franci pugnant et cecide­runt qui erant cum Haroldo/ Hic Harold rex interfectus est et fuga verterunt Angli/

Till bildsidan! (Länken öppnas i nytt fönster.)

Fortsätt läsa ”3.3.4 Bayeuxtapeten: Slaget vid Hastings 1066 (del IV)”

3.5.1 Ur Gesta Romanorum: Filiae tres (del I)

Theodosius in civitāte Romāna regnāvit,   imperātor valde potens, qui tres filias pulchras habēbat. Dixit filiae primae: ‘Quantum dilĭgis me?’ Atque illa: ’Certe plus quam me ipsam.’ Ait eī pater: ‘Ideo te ad magnas divitias promovēbo.’ Statim eam dedit regi opulento in uxōrem. Post haec vēnit ad secundam filiam et ait eī: ‘Quantum dilĭgis me?’ Atque illa: ‘Tantum ut me ipsam.’ Imperātor vero eam cuidam duci tradĭdit in uxōrem. Et post haec vēnit ad tertiam filiam et ait eī: ‘Quantum me dilĭgis?’ Atque illa ’Tantum ut vales, neque plus neque minus.’ Ait eī pater: ‘Quia ita est, non ita opulentum marītum habēre debes!’ Tradĭdit eam cuidam comĭti in uxorem.

Fortsätt läsa ”3.5.1 Ur Gesta Romanorum: Filiae tres (del I)”

3.5.2 Ur Gesta Romanorum: Filiae tres (del II)

Accĭdit post haec, quod imperātor Theodosius bellum   contra regem Aegypti habēbat. Et rex imperatōrem de imperio fugābat. Imperātor scripsit littĕras anŭlo suo signātas ad primam filiam suam, – ea quae dixerat, quod patrem suum plus quam se ipsam dilexit, – ut eī suc­­currĕret in sua necessitāte, quia de imperio expulsus erat. Filia, cum has littĕras eius legisset, viro suo regi casum primo narrābat. Ait rex: ‘Oportet, ut succurrāmus eī in hac sua magna necessitāte. Colligĕre exercĭtum volo et libenter adiuvābo eum’. Ait illa: ’Id non potest fiĕri sine magnis expensis. Suffĭcit, quod eī concedāmus quinque milĭtes qui cum eo se coniungant, quamdiu est extra imperium suum’. Et sic factum est. Filia patri rescripsit, quod aliud auxi­lium ab ea habēre non posset nisi quinque milĭtes.

Fortsätt läsa ”3.5.2 Ur Gesta Romanorum: Filiae tres (del II)”

3.5.3 Ur Gesta Romanorum: Filiae tres (del III)

Imperātor, cum hoc audivisset, fuit valde tristis et intra se dicēbat: ’Heu mihi, tota spes mea erat in prima filia mea, quia dixit quod plus me dilexit quam se ipsam, et propter hoc ad magnam dignitātem eam promōvi’. Scripsit statim secundae filiae, – ea quae dixĕrat: Tantum te dilĭgo quantum me ipsam – , ut succúrrĕret eī in tanta necessitāte. Sed illa, cum id audi­visset, viro suo denuntiābat et eī consiliāvit, ut nihil aliud Theo­­dosio concedĕret nisi cibum et vestes, quamdiu vivĕ­­ret. De hoc littĕras patri suo rescripsit.
Imperātor, cum hoc audivisset, fuit valde tristis dicens: ‘Deceptus sum per duas filias. Iam temptābo tertiam, quae mihi dixit: Tantum te dilĭgo, quantum vales.’ Littĕras scripsit filiae, ut eī succurrĕret in tanta necessitāte, et narrāvit quomŏdo sorōres eī respondē­bant. Tertia filia, cum vidisset inopiam patris sui, ad virum suum dixit: ‘Domĭne mi reverende, mihi succurre in hac necessitāte. Iam pater meus expulsus est ab hereditāte sua.’ Ait eī vir eius: ‘Quid vis tu ut faciam?’ At illa: ‘Volo ut exercĭtum collĭgas; cum eo debella inimīcum!’

Fortsätt läsa ”3.5.3 Ur Gesta Romanorum: Filiae tres (del III)”

3.5.4 Ur Gesta Romanorum: Filiae tres (del IV)

Ait comes: ‘Volun­tātem tuam adimplēbo’. Statim collēgit magnum exercĭtum et cum imperatōre abĭit ad bellum. Victoriam obtinuit et imperatōrem in imperio eius posuit. Tunc ait imperātor: ‘Benedicta hora, in qua genui filiam meam minĭmam. Eam minus aliis filiābus dilexi, sed mihi in magna necessitāte succurrit et aliae filiae meae defecērunt. Propter id totum imperium relinquĕre volo post decessum meum filiae meae tertiae.’ Et sic decrēvit.
Post decessum patris filia tertia regnāvit.

Fortsätt läsa ”3.5.4 Ur Gesta Romanorum: Filiae tres (del IV)”

3.6 Ur Gesta Romanorum: Quae est veritas?

I Gesta Roma­no­rum har till kärnan av epi­soder ur den romerska histo­rien fogats texter av underhål­lande karaktär. En sådan är följande.

Erat quondam miles, qui habuit uxōrem suam suspectam quod plus alium diligĕret quam ipsum. Saepe ab uxōre sua quaesīvit, si verum esset id, quod in corde concipĕret. Sed illa negāvit, dicens quod nullum alium tantum ut maritum dilígĕret. Sed miles dictis eius non credĭdit. Adĭit ad clerĭcum perītum et orāvit, ut de hac re veritātem eī ostendĕret.
Clerĭcus ait: ’Hoc non possum, nisi domĭnam videam’. Miles ait eī: ‘Rogo te ut hodie mecum edas et ego te collocābo ad uxorem meam ad mensam, ut eius notitiam habeas’. Clerĭcus acceptāvit et ad domum milĭtis venit. Ad domĭnam est collocātus. Finito prandio clerĭcus coepit cum domĭna privāta colloquia habere de diversis negotiis. Tenens manum domĭnae pulsum tetĭgit. Deinde fecit sermōnem de eo viro, de quo erat scandalizāta, et statim pro magno gau­dio pulsus incēpit velocĭter movēri, quamdiu de eo erat sermo. Clerĭcus, cum hoc percepisset, fecit sermōnem de viro eius. Statim pulsus decrēvit in   velocitāte. Ex hoc per­cēpit clerĭcus, quod domĭna alium plus di­lexit quam proprium marītum.

Fortsätt läsa ”3.6 Ur Gesta Romanorum: Quae est veritas?”

3.7.1 Ur Carmina Burana: Cygnus miser

En av sångerna handlar om en svan och om livets förgänglighet.

Olim lacus coluĕram,
olim pulcher exstitĕram,
dum cygnus ego fuĕram.
Miser, miser,
modo niger
et ustus fortĭter.


Girat, regīrat garcĭfer,
me rogus urit fortĭter,
propīnat me nunc dapĭfer.
Miser, miser,
modo niger
et ustus fortĭter.


Nunc in scutella iaceo
et volitāre nequeo
dentes frendentes video.
Miser, miser,
modo niger
et ustus fortĭter.

Fortsätt läsa ”3.7.1 Ur Carmina Burana: Cygnus miser”

3.7.2 Ur Carmina Burana: In taberna quando sumus

In taberna quando sumus,
non curamus, quid sit humus,
sed ad ludum properamus,
cúï semper insudamus.
Quid agatur in taberna,
ubi nummus est pincerna,
hoc est opus ut quaeratur.
Sed quid loquar, audiatur!


 

Quidam ludunt, quidam bibunt,
quidam indiscrēte vivunt.
Sed in ludo qui morantur,
in his quidam denudantur,
quidam ibi vestiuntur,
quidam saccis induuntur.
Ibi nullus timet mortem,
sed pro Baccho mittunt sortem!

Fortsätt läsa ”3.7.2 Ur Carmina Burana: In taberna quando sumus”

3.8 Ur Versio Vulgata: Bonus Samaritanus

En laglärd sade till Jesus: Vem är min nästa? På den frågan svarade Jesus:
Homo quidam descendēbat ab Ierusalem in Iericho et incĭdit in latrōnes, qui etiam despoliavērunt eum; et plagis imposĭtis abiērunt semivīvo relicto. Accĭdit autem, ut sacerdos quidam descendĕret eādem via; et viso illo praeterĭit. Similĭter et levīta, cum esset secus locum et vidēret eum, pertransĭit. Samaritānus autem quidam iter faciens vēnit secus eum; et videns eum misericordia motus est. Et appropians alligāvit vulnĕra eius infundens oleum et vinum; et impōnens illum in iumentum suum duxit in stabŭlum et curam eius egit. Et altĕra die protŭlit duos denarios et dedit stabulario et ait: ’Curam illīus habe; et quodcumque supere­roga­vĕris, ego reddam tibi, cum rediĕro’. Quis horum trium videtur tibi proximus fuisse illi, qui incidit in latro­nes? At Legisperitus dixit: Qui fecit miseri­cor­diam in illum. Et ait illi Iesus: Vade et tu fac similiter.

Fortsätt läsa ”3.8 Ur Versio Vulgata: Bonus Samaritanus”

4.1.1 Caesars beskrivning av Britanniens form och yta (del I)

Insŭla naturā est tríquetra, cuius unum latus est contra Galliam. Huius latĕris alter angŭlus, qui est ad Can­tium, ad orientem solem spectat, alter inferior angŭlus ad merídiem. Hoc latus pertĭnet circĭter milia passuum quingenta.
Altĕrum latus vergit ad Hispaniam atque occiden­tem solem; qua ex parte est Hibernia, dimidio minor (ut existimatur) quam Britannia. In medio cursu est insŭla, quae appellātur Mona; complūres praeterea minōres insŭlae propinquae esse existimantur; de eis insŭlis multi dicunt ibi esse noctem dies continuo

Fortsätt läsa ”4.1.1 Caesars beskrivning av Britanniens form och yta (del I)”

4.1.2 Caesars beskrivning av Britanniens form och yta (del II)

Forts.
triginta sub bruma. Huius latĕris longitūdo est, ut Britanni narrant, septin­gentō­rum milium passuum.
Tertium latus est contra septentriōnes; cui parti nulla est obiecta terra, sed eius latĕris angŭlus maxime ad Germaniam spectat. Hoc latus octingenta milia passuum in longitudĭnem esse existimātur.
Ex incŏlis sunt humanissĭmi, qui Cantium incŏlunt; non multum a Gallĭca consuetūdĭne diffĕ­runt. Interiō­res Britanni frumenta non serunt sed lacte et carne vi­vunt pellibusque sunt vestīti. In pugna omnes Bri­tan­­­ni vitro se inficiunt, quod caeruleum effĭcit colō­rem; hoc horridiōres sunt aspectu et habent omnem partem corpŏris rasam praeter caput et labrum superius.

Fortsätt läsa ”4.1.2 Caesars beskrivning av Britanniens form och yta (del II)”

4.2 Vale, puella!

Vale, puella! Iam Catullus obdúrat
nec te requiret nec rogabit invítam:
at tu dolebis, cum rogaberis núlla.
Scelesta, vae te! Quae tibi manet víta?
Quis nunc t(e) adibit? Cui videberis bélla?
Quem nunc amabis? Cuius esse dicéris?
Quem basiabis? Cui labella mordébis?
At tu, Catulle, destinatus obdúra! Fortsätt läsa ”4.2 Vale, puella!”

4.4 Inledningen till första talet mot Catilina

Quousque tandem abutēris, Catilina, patientia nostra?
Quam diu etiam furor iste tuus nos elūdet?
Quem ad finem sese effrenāta iactābit audacia?
Nihilne te nocturnum praesidium Palatii,
nihil urbis vigiliae,
nihil timor popŭli,
nihil concursus bonōrum omnium,
nihil hic munitissimus habendi senatus locus,
nihil horum ora vultusque movērunt?
Patēre tua consilia non sentis?

Fortsätt läsa ”4.4 Inledningen till första talet mot Catilina”

4.5 Ett brev till hustrun Terentia

Tullius salutem Terentiae suae dicit
In Tusculānum nos ventūros esse putāmus aut Nonis aut postridie. Ibi fac ut sint omnia parāta (plures enim fortasse nobiscum erunt, et, ut arbĭtror, diutius ibi commorabĭmur); si labrum in balineo non est, fac ut sit, item cetĕra, quae sunt ad victum et ad valetudĭnem necessaria. Vale. Kal(endis) Octobr(ibus)
(Ad familiares XIV, 20, skrivet år 47 f.Kr)

Fortsätt läsa ”4.5 Ett brev till hustrun Terentia”

4.6.1 Cicero Attĭco sal. (del I)

O hospĭtem mihi tam gravem! Sed fuit periucunde. Cum secundis Saturnalibus ad Philippum vespĕre venisset, villa ita complēta militĭbus est, ut vix vacāret tri­clinium, ubi cenatūrus ipse Caesar esset; quippe homĭnum MM. Sane sum commōtus, quid futūrum esset post­ridie; at mihi Barba Cassius subvēnit, custōdes dedit. Castra in agro; villa defensa est. Ille tertiis Satur­nalibus apud Philippum ad horam septĭmam erat nec quemquam admīsit; ratiōnes opīnor cum Balbo. Inde ambulāvit in litŏre.

Fortsätt läsa ”4.6.1 Cicero Attĭco sal. (del I)”

4.6.2 Cicero Attico sal. (del II)

(Caesar nu hos Cicero)

Post horam octāvam in balneum. Tum audīvit de Mamurra; vultum non mutāvit. Unctus est, accubuit. Et ēdit et bibit sine timōre et, si quaeris, libenter. Praeterea tribus tricliniis liber­ti et servi eius copiose accepti sunt. Quid multa? Homo visi sumus. Hospes tamen non is, cui dicĕres: “Amābo te, eōdem ad me, cum revertēris.” Semel satis est.
Puteolis se aiebat unum diem futurum esse, alterum ad Baias. Habes hospitium, odiosum mihi, dixi, non molestum. Ego paulisper hic, deinde in Tusculānum.

Fortsätt läsa ”4.6.2 Cicero Attico sal. (del II)”

4.7.1 Ur kejsar Augustus självbiografi (del I)

Augustus redovisar bl.a. delar av sin byggnadsverk­sam­het i Rom och sin frikostighet mot folket. Vi läser på latin:
Forum Iulium et basilĭcam Iuliam, quae fuit inter aedem Castŏris Pollucísque et aedem Saturni, perfēci. Duo et octoginta templa deōrum in urbe consul sextum refēci. Consul septĭmum Viam Flaminiam ab urbe Arimĭnum refēci. Martis Ultōris templum forumque Augustum feci. Theātrum Marci Marcelli ad aedem Apollĭnis in solo a privātis empto feci. – – –
Ter munus gladiatorium dedi meo nomĭne. Bis athletārum spectacŭlum popŭlo praebui meo nomĭne. Ludos feci meo nomĭne quater, aliōrum magistratuum nomine ter et vicies. Venatiōnes bestiārum Africanārum in Circo aut in foro aut in amphitheātris popŭlo dedi sexies et vicies.

Fortsätt läsa ”4.7.1 Ur kejsar Augustus självbiografi (del I)”

4.7.2 Ur kejsar Augustus självbiografi (del II)

Augustus berättar också om sin utrikespolitik

Omnium provinciārum popŭli Romāni fines auxi. Pacāvi Gallias et Hispanias provincias et Germaniam, a Gadĭbus ad ostium Albis flumĭnis. Classis mea per Oceănum ab ostio Rheni ad solis orientis regiōnem usque ad fines Cimbrōrum navigāvit, quo nullus Romānus ante id tempus adiit. Meo iussu ducti sunt duo exercĭtus fere eōdem tempŏre in Aethiopiam et in Arabiam.
Ad me ex India legatiōnes saepe missae sunt, non visae ante id tempus apud quemquam ducem Romanorum.

Fortsätt läsa ”4.7.2 Ur kejsar Augustus självbiografi (del II)”

4.8 Horatius II:10 Några råd till min käre Licinius

Rectius vives, Licini, neque altum
semper urgendo neque, dum procellas
cautus horrescis, nimium premendo
litus iniquum.
Bättre kurs, Licinius, väljer du, om
du ej jämt dig håller på djupet ute
eller, rädd för stormen, styr alltför nära
farliga stranden.
Auream quisquis mediocritatem
diligit, tutus caret obsolete
sordibus tecti, caret invidenda
sobrius aula.
Den som valt den gyllene medelvägen,
undgår trygg att pröva den hemska kojans
smuts, och klok han avstår från slottsgemak, som
blott väcker avund.
Saepius ventis agitatur ingens
pinus, et celsae graviore casu
decidunt turres, feriuntque summos
fulgura montes.
Oftare den väldiga pinjen skakas
utav vinden, och med ett tyngre fall de
höga tornen störtar. De högsta bergen
träffas av blixten.
Sperat infestis, metuit secundis
alteram sortem bene praeparatum
pectus. Informes hiemes reducit
Iuppiter, idem
Den som väl sig rustat med vishets pansar
räds i medgång, hoppas i motgång lyckans
växling. Om ock Juppiter* mulna vintrar
ger, han dem också
summovet. Non, si male nunc, et olim
sic erit; quondam cithara tacentem
suscitat Musam neque semper arcum
tendit Apollo*.
skingrar. Trycker sorgen dig nu, ej alltid
blir det så: med lyran Apollo stundom
livar tysta sångmön och spänner icke
bågen beständigt.
Rebus angustis animosus atque
fortis appare! Sapienter idem
contrahes vento nimium secundo
turgida vela.
Visa dig i farorna stark och tapper!
Men se också till att, om alltför kraftig
medvind gynnar färden, du visligt revar
svällande seglen!

4.9.1 En kanalfärd på Fossa Augusti (del I)

På sin väg från Capua till Rom har resenärerna kommit till Sinuessa.
Quintus et Marcus postĕro die iter per Sinuessam fecērunt, ubi primum vidērunt mare Tyrrhēnum; denĭque Fundos venērunt, ubi noctem peregērunt.
Cum Fundis discessissent, vespĕri Feroniam pervenērunt, unde per fossam navigabĭlem lintre iter erat faciendum. Oppĭdum erat nautis et cauponĭbus plenum. Quanta convicia erant inter viatōres nautasque! “Huc appelle lintrem! Propius, propius, ne in aquam decidāmus! Quid? trecentos insertūrus es? Lintrem demerges, imprŏbe! Ohe, iam satis est!” Sic tota hora abĭit. Ubi tandem viatōres conscendērunt, mula secundum ripam repĕre coepit muliōne cantante.

Fortsätt läsa ”4.9.1 En kanalfärd på Fossa Augusti (del I)”

4.9.2 En kanalfärd på Fossa Augusti (del II)

Forts.

Sed mali culĭces palustresque ranae viatoribus somnum ademērunt. Tandem mulio, vino fessus, dormīre voluit. Mulam emīsit, ut pascĕret, et retinacŭla ad saxum religāvit supinusque stertit. Iam dies adĕrat, cum viatōres expergiscebantur et sentiēbant lintrem non procedĕre. Statim cerebrōsus quidam prosiluit ac mulionis tergum fuste dolāvit. Viatores quarta demum hora ad Forum Appii exposĭti sunt.
Quintus et Marcus equis conscensis Romam via Appia profecti sunt. Utrimque clarōrum civium tumŭli, monumenta, statuae erant. Ad portam Capēnam omnĭbus erat descendendum ab equis et raedis. Per vias enim urbis equis raedisque vehi die non licēbat.

Fortsätt läsa ”4.9.2 En kanalfärd på Fossa Augusti (del II)”

4.10 Ur Martialis epigramböcker

Paula och Priscus (IX:5)
Nub
ĕre vis Prisco. Non miror, Paula. Sapisti.
Ducĕre te non vult || Priscus. Et ille sapit.

Fördelen med mitt lantställe, käre Linus (II:38)
Martialis hade en vingård vid Nomentum två mil nordost om Rom.
Quid mihi reddat ager, quaeris, Line, Nomentanus?
Hoc mihi reddit ager: || te, Line, non video.

Gåva och gengåva (VII:3)
Martialis vill uppenbarligen inte byta böcker med Pontilianus.
Cur non mitto meos tibi, Pontiliāne, libellos?
Ne mihi tu mittas, || Pontiliāne, tuos.

Tucca, jag ger dig inte min diktsamling (VII:77)
Exĭgis, ut nostros donem tibi, Tucca, libellos.
Non faciam: nam vis || vendĕre, non legĕre.

En upphovsrättsfråga (I:38)
Quem recĭtas, meus est, o Fidentīne, libellus.
Sed male cum recĭtas, || incĭpit esse tuus

Läkarna – ett skrå som man skämtade om (I:47)
Nuper erat medĭcus, nunc est vespillo Diaulus;
quod vespillo facit, || fecĕrat et medĭcus.

Fortsätt läsa ”4.10 Ur Martialis epigramböcker”